Zaćmienie Słońca to jedno z tych zjawisk astronomicznych, które wywołują najwięcej emocji i są powszechnie komentowane przez ludzi na co dzień nie zainteresowanych tą dziedziną nauki. Dziś o 11:11 w Polsce rozpocznie się trwające ponad dwie godziny częściowe zaćmienie Słońca. Jak je bezpiecznie obserwować?

Nad Polską będziemy mieli dziś do czynienia z częściowym zaćmieniem Słońca (o ile oczywiście całego show nie zniweczą uparte chmury, które zebrały się nad dużą częścią naszego kraju) czyli sytuacja kiedy Księżyc, tylko w części zasłania tarczę Słońca. Co więcej, będzie ono zasłonięte w różnym stopniu w zależności od miejsca, z którego będziemy całe zjawisko obserwować. W Polsce będzie zasłonięte, w zależności od miejsca, około 40% tarczy słonecznej.  Pięknie pokazuje to poniższa mapa. Im ciemniejszy kolor, tym większa część tarczy zasłonięta (w tym przypadku będzie to maksymalnie około 80%)

Jak bezpiecznie oglądać zaćmienie?

Chociaż wydaje się, że przecież Księżyc odcina część światła słonecznego, to nadal niebezpieczne jest patrzenie na nie bez odpowiedniej ochrony.

  • Jeśli korzystasz z teleskopu lub lornetki, upewnij się, że zostały na nie nałożone specjalne filtry słoneczne (folia nd5 do bezpośredniej obserwacji, lub nd3,5 do fotografowania bez patrzenia bezpośrednio). To samo dotyczy patrzenia na słońce przez aparat fotograficzny. Nawet jeśli nie jest to lustrzanka, gdzie promienie padają przez obiektyw i wizjer bezpośrednio na oko, to nie ma co ryzykować uszkodzenia matrycy. Obiektyw skupi światło słoneczne i zrobi z Twoim sprzętem (lub okiem) to samo co niegrzeczne dzieci z lupą i mrówkami. W sprzedaży dostępne są też kartonowe okulary z taką właśnie folią nd5.
  • Jeśli posiadasz teleskop lub lornetkę, ale niekoniecznie masz dostęp do ochronnych filtrów, to możesz wykorzystać technikę rzutowania obrazu. Ustawiasz teleskop na Słońce (ALE NIE PATRZĄC PRZEZ NIEGO! Musisz zrobić to na czuja!) a z drugiej strony, na przeciwko okularu ustawiasz jakąś kartkę papieru. Rzutowany obraz ukaże nie tylko zaćmienie, ale i większe plamy słoneczne. Zobacz jak to zrobić.
  • Ciekawym rozwiązaniem będzie również kamera otworkowa. Można ją zrobić z kartonowego pudełka. W jednej z jego ścianek robimy dziurkę. Idealna do tego celu będzie szpilka. Wewnątrz po drugiej stronie naklejamy białą kartkę, która będzie naszym ekranem. Celujemy w Słońce i możemy oglądać bezpiecznie jego obraz przez wycięty w boku pudełka otwór. Zobacz jak to zrobić.
  • Domowe sposoby. Odymione szybki, maski spawalnicze, ciemne okulary. Generalnie nie polecam tych patentów. Owszem, jeśli spojrzymy przez chwilę na zaćmienie przez przydymioną szybkę to nie powinno nam się nic stać (o ile nie używamy jej do zabezpieczenia urządzenia optycznego, wtedy możemy uszkodzić wzrok prawie natychmiast) ale już dłuższe wpatrywanie się może nie pozostać obojętne dla naszego wzroku. Mimo, że zatrzymają część światła widzialnego, to nie chronią przez promieniowaniem UV, które może uszkodzić wzrok. Maski spawalnicze o gęstości filtra powyżej 14, będą chroniły wzrok wystarczająco.

Częściowe zaćmienie Słońca z października 2022 roku to ostatnie tak głębokie częściowe zaćmienie Słońca widoczne z Polski aż do 2030 roku. Zaćmienia częściowe są częstsze niż całkowite. Podczas gdy całkowitego zaćmienia nie da się przegapić (robi się niepokojąco ciemno i jest to jedyny moment, kiedy można bezpiecznie patrzeć bezpośrednio na Słońce) częściowe zaćmienia nadal mogą dostarczyć fascynujących i edukacyjnych doświadczeń. Jeśli masz szansę zobaczyć jedno z nich – czy to osobiście, czy na zdjęciach – pamiętaj, że są to doświadczenia jedyne w swoim rodzaju!