LEGENDARNY PROGRAM APOLLO

W latach 1969 –1972 odbyło się sześć udanych załogowych misji programu Apollo. Dwunastu astronautów wylądowało na powierzchni księżyca w sześciu różnych lokalizacjach, aby zbadać różnorodne geologicznie tereny jasnej strony Srebrnego Globu. W ciągu tych trzech lat wykonano dziesiątki różnorodnych badań zarówno z powierzchni księżyca jak i z jego orbity. Podczas wszystkich misji zebrano do badań materiał skalny o wadze niemal czterystu kilogramów i pozostawiono na Księżycu aparaturę badawczą, która posłużyła do precyzyjnej analizy warunków tam panujących. Zdobyta w ten sposób wiedza pozwoliła badaczom poznać naszego satelitę lepiej niż kiedykolwiek wcześniej i wciąż pojawiają się nowe wnioski z eksperymentów, które udało się im przeprowadzić.

 

Apollo 11

Pierwsza misja załogowa z lądowaniem ludzi na powierzchni Księżyca, to tu zaczyna się historia podboju naszego jedynego naturalnego satelity. Dwudziestego lipca tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego dziewiątego roku trzech astronautów wylądowało na południu Morza Spokoju. Zapewnienie im bezpiecznego lądowania było głównym celem misji, dlatego ze względu na względnie wyrównany teren wybrano właśnie ten obszar. Załogę tworzyli: Neil Armstrong – dowódca, Edwin ‘Buzz’ Aldrin – pilot modułu księżycowego i Michael Collins – pilot modułu dowodzenia.

Do historii przeszedł oczywiście Armstrong, który jako pierwszy człowiek wybrał się na spacer po powierzchni Księżyca, zaraz za nim wyruszył także Aldrin. Ostatni z uczestników misji, Michael Collins nie jest aż tak znany, mimo że miał na swoim koncie niemałe osiągnięcia. Był pierwszym człowiekiem, który odbył aż dwa spacery kosmiczne i pierwszym, który przeszedł z jednego statku kosmicznego do drugiego, poruszając się za pomocą odrzutowego pistoletu manewrowego. Armstrong i Aldrin przeprowadzili na powierzchni Księżyca badania naukowe i za pomocą specjalnych narzędzi zebrali ponad dwadzieścia jeden kilogramów skał, piasku i pyłu księżycowego. Po dwudziestu jeden godzinach na księżycu, astronauci powrócili do modułu dowodzenia i wrócili na Ziemię razem z zebranymi materiałami, które zostały oddane do dyspozycji stu sześciu naukowców w Stanach Zjednoczonych i trzydziestu sześciu badaczy z ośmiu innych krajów.

 

Apollo 12

Szósta załogową misję programu i drugą z lądowaniem ludzi na Księżycu. Misją dowodził Charles ‘Pete’ Conrad, a wraz z nim w skład załogi weszli Alan Bean i Richard Gordon. Wylądowali na równinie Oceanu Burz zaledwie cztery miesiące po misji Apollo 11. Ważnym celem misji jak najbardziej precyzyjne lądowanie w wyznawczym punkcie w pobliżu sondy Surveyor 3 i to się udało. Conrad i pilot modułu księżycowego – Alan Bean spędzili na powierzchni Księżyca jeden dzień i siedem godzin, podczas gdy w module dowodzenia na orbicie okołoksiężycowej pozostawał pilot Richard Gordon. Plan misji zakładał relację telewizyjną bezpośrednio z Księżyca, dlatego załoga zabrała ze sobą kolorową kamerę, jednak, kiedy Alan Bean umieszczał ją koło modułu, przypadkiem skierował obiektyw na Słońce, uszkadzając kamerę, przez co transmisja nie doszła do skutku. Podczas spacerów kosmicznych astronauci gromadzili próbki skalne, rozstawiali wyposażenie do pomiaru aktywności sejsmicznej, wiatru słonecznego i strumienia pola magnetycznego. Urządzenia wykorzystane do tych badań były zasilane po raz pierwszy energią atomową. Załoga wykonała także zdjęcia i filmy z powierzchni Księżyca.

 

Apollo 13

Trzecia misja programu, która zakładała lądowanie na Księżycu, jednak nie dotarła do celu ze względu na poważną usterkę powstałą jeszcze na Ziemi. Załoga pod dowództwem Jamesa A. Lovella wraz z dwoma pilotami Johnem L. Swigertem i Fredem W. Haisem miała wylądować w pobliżu krateru Fra Mauro i kontynuować działania poprzednich misji, w tym wykonać fotografie potencjalnych miejsc lądowania kolejnych wypraw na Księżyc, jednak eksplozja zbiornika z ciekłym tlenem uniemożliwiła im lądowanie i tym samym rozpoczęła walkę o życie załogi. Pomimo ogromnych trudności związanych z brakiem prądu w module księżycowym, brakiem wody pitnej i nagromadzeniem się dwutlenku węgla, siedemnastego kwietnia tysiąc dziewięćset siedemdziesiątego roku załoga powróciła na Ziemię dzięki wysiłkom zespołu naziemnych kontrolerów misji.

 

Apollo 14

Niecały rok później, w styczniu tysiąc dziewięćset siedemdziesiątego pierwszego roku w podróż na powierzchnię naszego satelity wybrała się załoga. W jej skład wchodzili dowódca Alan B. Shepard, Stuart A. Rosa i Edgar D. Mitchell. Astronauci wylądowali na równinie Fra Muaro, wybranym dla poprzedniej misji, do którego nie udało się dotrzeć załodze Apollo 13. Podczas spacerów księżycowych Shepard i Mitchell używali specjalnie zaprojektowanego wózka do przewożenia sprzętu naukowego i zebrali aż czterdzieści dwa kilogramy próbek skał. Podczas próby rozstawienia aparatury naukowej wystąpiły pewne problemy, ponieważ wybrane miejsce okazało się pochyłe, jednak załoga nie poddała się i ostatecznie udało się rozmieścić wszystkie przyrządy do badań. Co ciekawe, dowódca wyprawy Alan Shepard postanowił przeprowadzić swój własny, nieplanowany eksperyment podczas pobytu na Księżycu. Chciał zbadać jaką odległość pokona piłeczka golfowa uderzona w sześciokrotnie słabszym polu grawitacyjnym. Pierwszy strzał się nie udał, jednak za drugim razem Shepardowi udało się wystrzelić piłeczkę na imponujące… piętnaście metrów. Także w Księżycowych kraterach wciąż można znaleźć dwie porzucone piłeczki golfowe. Mimo kilku drobnych trudności, udało się przezwyciężyć wszystkie awarie systemowe i uniknąć powtórzenia historii pechowej misji Apollo 13.

 

Apollo 15

Rozpoczęła się pół roku później pod dowództwem Davida R. Scotta. Na pokładzie statku znaleźli się także piloci Alfred M. Worden i James B. Irwin. Załoga wylądowała w obszarze Księżycowych Apeninów i Szczeliny Hadleya na północnej części widocznej strony Księżyca. Tam astronauci wykonali pomiary promieniowania gruntu księżycowego a także fluorescencji powierzchni Księżyca w zakresie promieniowania X. Przyrządy, którymi się posługiwali umożliwiły precyzyjną identyfikację pierwiastków występujących w skorupie naszego satelity w tym poje ciemnej stronie. Do dyspozycji mieli także zestaw kamer wysokiej klasy pozwalający na uzyskanie zdjęć, dzięki którym udało się wykonać dokładne mapy powierzchni Księżyca. Łącznie na wykonanie wszystkich zdjęć zużyto prawie trzy i pół kilometra filmu. Niemniej ważne były eksperymenty przeprowadzone przez pilota Alfreda Wordena na orbicie okołoksiężycowej, gdzie dokonał ciekawych obserwacji związanych z ukształtowaniem terenu i potencjalnymi miejscami lądowania kolejnych dwóch misji. Aparatura naukowa wykorzystana w czasie tej wyprawy ważyła aż czterysta siedemdziesiąt sześć kilogramów, ponad cztery razy więcej niż podczas poprzedniej misji.

 

Apollo 16

W kwietniu tysiąc dziewięćset siedemdziesiątego drugiego roku miał miejsce lot przedostatniej misji załogowej. Pod dowództwem Johna Younga znaleźli się piloci Thomas Mattingly  i Charles Duke. Wylądowali w rejonie Krateru Kartezjusza, który został wybrany ze względu na ciekawe ukształtowanie. Wcześniej zakładano, że został ukształtowany przez aktywność wulkaniczną, jednak po analizie okazało się, że nie powstał w wyniku erupcji wulkanu. Jego wiek oceniono na cztery i pół miliarda lat. Kiedy John Young I Charles Duke prowadzili badania na powierzchni Księżyca, Thomas Mattingly wykonywał eksperymenty z orbity okołoksiężycowej. Załodze udało się przeprowadzić szereg badań uzupełniających i poszerzających dokonania poprzednich misji. Zbadali między innymi próbki skał, poziom lokalnego pola magnetycznego, ustawili detektor cząstek promieniowania kosmicznego, zbadali skład chemiczny i izotopowy wiatru słonecznego a także wykonali serię zdjęć Ziemi i Księżyca w ultrafiolecie. Dokonali pomiaru koncentracji cząstek gazu wokół Księżyca, zbadali poziom zanieczyszczenia przestrzeni kosmicznej wokół statku i umieścili na orbicie wokół Księżyca subsatelity. Oprócz tego sprawdzili jaki wpływ na bakterie ma lot kosmiczny i jak zmienia się gospodarka wodna i elektrolityczna u astronautów. Wśród wszystkich misji Apollo, ta zaowocowała w najwięcej przełomowych badań przeprowadzonych po raz pierwszy.

 

Apollo 17

Pod dowództwem Eugene’a Cernana znaleźli się Ronald Evans i geolog Harrison Schmidt. Dziesiątego grudnia tysiąc dziewięćset siedemdziesiątego drugiego roku załoga wylądowała w okolicach krateru Littrow na wschodnim krańcu Morza Jasności, gdzie stwierdzono występowanie wyjątkowo młodych stożków wulkanicznych.

Załoga Apollo 17 ma na koncie całą listę rekordów – znalazła się w największej odległości od lądownika, jaką udało się osiągnąć w czasie całego programu. Dzięki pojazdowi używanemu podczas trzech ostatnich misji programu, astronauci oddalili się od lądownika na siedem i sześć dziesiątych kilometra. W czasie tej wyprawy odbyły się trzy wyjścia z lądownika, w tym najdłuższy w historii spacer po powierzchni Księżyca, którego długość wyniosła siedem godzin, trzydzieści sześć minut i pięćdziesiąt sześć sekund. Do tego podczas jednej sesji aktywności poza lądownikiem przebyli największą odległość – dwadzieścia i cztery dziesiąte kilometra. Ponadto dostarczyli na Ziemię próbki o rekordowej masie aż stu dziesięciu kilogramów. Cała misja zajmuje też pierwsze miejsce pod względem czasu trwania, najdłuższego pobytu astronautów na Księżycu i na orbicie okołoksiężycowej.

 

Czego jeszcze udało się dokonać w czasie tej rekordowej misji? Podczas drugiego spaceru po powierzchni księżyca, astronauci umieścili w wyznaczonych punktach sześć ładunków wybuchowych, które zdetonowali, by odsłonić głębsze warstwy skalne i zebrać próbki do badań. Oprócz krateru Littrow odwiedzili wiele innych lokalizacji i wykonali szereg badań podpowierzchniowych warstw Księżyca a także obserwacje powierzchni radiatorem podczerwieni i spektrometrem dalekiego ultrafioletu. Zbadali też samych siebie pod kątem wpływu żywności na metabolizm i gospodarkę hormonalną oraz ocenili skuteczność specjalnych skafandrów ułatwiających adaptację do ziemskiego ciążenia. To jedyna misja, w której oprócz ludzi na pokładzie statku przebywały także zwierzęta a konkretnie szczuroskoczki drobne gryzonie, na których badano wpływ promieniowania kosmicznego na funkcjonowanie mózgu i oczu ssaków.